De Vlinderstichting | Anatomie (2024)

Alle volwassen libellen (dus ook de juffers) hebben de volgende kenmerken met elkaar gemeen:

twee paar stevige, niet-opvouwbare vleugels, met een dicht netwerk van vleugeladers
grote facetogen, die ofwel als twee halve bollen aan de zijkant van de kop zijn geplaatst (juffers), ofwel een groot deel van de kop innemen ('echte' libellen)
een langwerpig achterlijf
zeer dunne en korte voelsprieten op de kop, die nauwelijks opvallen

Sommige families uit de insectenorde gaasvleugeligen kunnen sterk op libellen lijken. Dit geldt vooral voor de families mierenleeuwen en bastaardlibellen. De vleugels van deze insecten lijken op die van libellen, maar ze hebben kleinere ogen en langere voelsprieten.

Mannelijke libellen zijn trouwens de enige insecten met een secundair geslachtsorgaan aan de basis van het achterlijf. De larven van libellen hebben een zogenaamd vangmasker onderaan de kop en zijn daarmee eveneens uniek in het insectenrijk.

Bovenaanzicht libel

Zijaanzicht libel

Zijaanzicht juffer

Facetoog

Het facetoog of ook wel het samengestelde oog genoemd.
De samengestelde ogen zijn opgebouwd uit een aantal afzonderlijke visuele eenheden die ommatidia worden genoemd. Elke afzonderlijke eenheid, ommatidium, heeft zijn eigen lens, of facet, aan het oppervlak van het oog. Zo is bij een vergroting het netwerk van ogen goed te zien. De mens heeft in elke oog één lens, een libel kan er tienduizenden hebben.

Schematische weergave facetoog. Bron: kennislink.nlSchematische weergave facetoog. Bron: kennislink.nl

Links: De facetlens en de kristalkegel eronder zorgen samen voor de afbuiging en concentratie van het licht naar de pigmentstaaf (het rhabdoom). Die wordt bij elk facet omringd door lichtgevoelige cellen die de visuele informatie via de oogzenuw(en) naar de hersenen sturen.

Rechts: Doorsnede van een facetoog. Het samengestelde oog van insecten bestaat uit honderden tot duizenden lensjes.